فرش کرمانشاهی چه ویژگی هایی دارد؟

از دیرباز تاکنون، ایران به عنوان مهد فرش جهان شناخته می شود و تقریبا تمام استان های ایران، صنعت فرشبافی را به عنوان یکی از اصلی ترین صنایع دستی خود، دنبال می کنند. جالب است بدانید که فرش های هر خطه با خطه دیگر متفاوت است. هر استان با توجه به فرهنگ، اقلیم، تاریخ و رسم و رسوم خود، ویژگی های خاصی را برای قالی هایش در نظر گرفته است؛ به طوری که اگر از این ویژگی ها آگاه باشید، می توانید به راحتی این فرش ها را از هم تشخیص دهید. برای مثال به آسانی می توانید بگویید که کدام فرش متعلق به کاشان است و کدام فرش متعلق به خراسان. در این مطلب سعی کردیم تا شما را با ویژگی های فرش کرمانشاهی آشنا کنیم. اگر شما هم علاقمند به دنیای زیبای فرش های دستباف هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

کرمانشاه استانی مهم در فرشبافی

کرمانشاه یکی از مهمترین استان های ایران در زمینه فرشبافی به شمار می رود. این استان در غرب ایران قرار داشته و با استان های کردستان، ایلام، لرستان و همدان هم مرز است. در ایران قدیم، بیشتر کرمانشاهیان به زندگی عشایری مشغول بودند و در دل همین سبک زندگی، صنعت و هنر فرشبافی شکل گرفته است. از همین رو، در فرش های کرمانشاهی تصاویری از حیوانات صحرایی و کوهستانی به چشم می خورد. همچنین نقوشی از آلات و وسایل مورد استفاده در زندگی عشایری در این فرش ها به چشم می خورد.

در گذشته، به دلیل وضعیت جغرافیایی این استان، مشاغلی چون دامداری و کشاورزی از جمله مشاغل اصلی کرمانشاه به شمار می رفت که بیشتر مردها به آن مشغول بودند. فرشبافی در میان عشایر، بیشتر توسط زنان انجام می شد؛ اما با تشکیل روستاها، بسیاری از مردان روستاهای کرمانشاه نیز اقدام به فرشبافی کردند و همین باعث گسترش صنعت فرشبافی این استان شد. در میان عشایر، شغل های دیگری که با فرشبافی در ارتباط هستند نظیر نخ ریسیدن و پشم چینی رواج داشتند. برخی کشاورزان نیز در زمان بیکاری خود به این مشاغل مشغول می شدند. عشایر حتی از زمان کودکی، فرزندان خود را با فرشبافی آشنا می کردند.

خرده نقش ها در فرش کرمانشاهی

در فرش های کرمانشاهی، خرده نقش های فراوانی نظیر مایه ها یا بن نگاره دیده می شود. خرده نقش ها در حقیقت نقش های کوچکی هستند که به صورت پراکنده در نقشه فرش جای گرفته اند. از جمله این خرده نقش ها می توان به طرح حیواناتی نظیر گنجشک یا ملوجک، ماهی، خرس، لاک پشت و خرگوش اشاره کرد. از آنجایی که هنرمندان این استان از زمان عشایر شروع به فرشبافی کرده اند، خرده نقش های کوه، تیر و کمان، شمشیر، سماور و سینی و پرچم، ماه، قلاب، نیزه، چکش، چراغ و گوشواره نیز در نقش های این فرش دیده می شوند.

از جمله نقش های عمومی که در فرش های کرمانشاهی به چشم می خورد می توان به نقش ساروق و بیجار و همچنین نقوش متداولی چون لچک ترنج و افشان اشاره کرد. مهمترین نقشه های فرش کرمانشاهی با نام های كيوانانی منسوب به روستای كيوانان، حسين آبادی و اكبرآبادی شناخته می شوند.

ویژگی های اصلی فرش کرمانشاهی

بافندگی اصلی ترین شغل مردم کرمانشاه از زمان قدیم به شمار می رود. این اقلیم به سبب کوهستانی بودن، خواستگاه فرش هایی با پرز بلند است تا سرمای زمین را به خانه ها منتقل نکند. این روزها نیز فرشبافی در شهرهایی نظیر سقز، کنگاور و روستاهای اطراف آن، همچنان شغلی پر رونق است. همچنین در مناطقی مانند بیستون، دینور و صحنه همچنان فرشبافی مانند گذشته در جریان است.

فرش کرمانشاهی را می توان جزء فرش های سبک وزن به شمار آورد. این فرش به دلیل صرفه جویی در مواد اولیه معمولا در اندازه های کوچک بافته می شود. از همین رو، مدت زمان کمتری برای بافت آن صرف می شود. این فرش ها بسیار سبک هستند و حمل آن ها آسان است. فرش های استان کرمانشاه بیشتر برای مصرف داخلی کشور تولید می شوند. با این حال قالی های دستباف کرمانشاهی که قدمت چند صد ساله دارند، در میان کلکسیونرها بسیار محبوبند.

ویژگی های متمایز فرش کرمانشاهی

در این بخش از مقاله امروز قصد داریم تا شما را با برخی ویژگی های متمایز فرش کرمانشاهی آشنا کنیم. با دانستن این ویژگی ها، به راحتی می توان فرش کرمانشاهی را از باقی فرش های ایرانی تشخیص داد.

رنگ های روشن

دست بافته های عشایری معمولا رنگ هایی روشن دارند. این موضوع در فرش های آن ها نیز دیده می شود. در گذشته این رنگ ها به صورت طبیعی ساخته می شد و الیاف فرشبافی به صورت دستی رنگ می شد. همین موضوع خود به عنوان یک شغل مجزا با نام رنگرزی، در میان مردم رواج داشت. با گذر زمان و گسترش شهرها، تمامی پروسه رنگ کردن الیاف به صورت صنعتی انجام می شود و رنگ ها نیز مصنوعی هستند. با این حال همچنان هم از رنگ های روشن برای رنگرزی الیاف فرش های این خطه استفاده می شود. در فرش های کرمانشاهس رنگ های سبز و قرمز بیشتر از باقی رنگ ها مورد استفاده قرار می گیرند. البته رنگ قهوه ای  و کرم نیز در تبه دوم قرار دارند.

مواد اولیه و نوع بافت

همان طور که گفتیم، الیاف فرشبافی در استان کرمانشاه توسط رنگ های گیاهی، رنگرزی می شدند. تا پیش از این، مواد اولیه برای بافت فرش کرمانشاهی، از پشم گوسفندان تهیه می شد. چون دامداری نیز از شغل های اصلی این خطه بود، تهیه پشم گوسفندان برای مردم کرمانشاه آسان بود. با گسترش صنعت فرشبافی، استان کرمانشاه از دیگر استان ها اقدام به واردات نخ کرده است. نوع بافت فرش های کرمانشاه با گره های متقارن شکل می گیرد.

نقوش شکسته و هندسی

در فرش کرمانشاهی به صورت مکرر از نقوش هندسی و خطوط شکسته استفاده می شود. این نقش ها معمولا به صورت ذهنی بافته می شوند و به اصطلاح فرش های ذهنی بافت هستند. در برخی طرح های خاص نیز خطوط گردان و منحنی دیده می شوند. این خطوط به وضوح اعتقادات، فرهنگ، سنت، رسم و رسوم و باورهای خطه کرمانشاه را به نمایش می گذارند.