چگونه فرش ماشینی را از فرش دستباف تشخیص دهیم؟

از سالیان بسیار دور، فرش به عنوان یکی از نفیس ‌‌ترین صنایع دستی ایرانی، در سراسر جهان معروف است. تقریبا خانه هیچ ایرانی را پیدا نمی ‌کنید که در آن فرش نباشد. فرش به جزء جدایی ناپذیر زندگی ایرانیان بدل شده و حتی آن را به سراسر جهان هم صادر می ‌کنند.

همیشه فرش دستباف به سبب اینکه معنای واقعی صنایع دستی را به تصویر می‌کشد، از فرش ماشینی با ارزش تر و گران تر است. حتی برخی از فرش های دستباف به صورت نسل به نسل در میان خاندان های مختلف چرخیده و اثری باستانی و عتیقه تبدیل شده اند؛ تا جایی که بسیاری از افراد غیر ایرانی علاقمند به عتیقه یا صنایع دستباف، حاضرند هزینه گزافی برای تهیه این نوع فرش ها پرداخت کنند.

در این میان، کم نیستند ایرانیانی که علاقه به جمع آوری فرش های نفیس دستباف دارند یا دلشان می خواهد در منزل خود فرش دستباف پهن کنند. از همین رو، تصمیم گرفتیم در این مقاله به شما توضیح دهیم چگونه می توانید فرش دستباف را از فرش ماشینی تشخیص داده و شناسایی کنید.

چرا تشخیص فرش دستباف از ماشینی مهم است

تنها دلیلی که بسیار مهم است تا بتوانیم فرش دستباف را از فرش ماشینی تشخیص دهیم تفاوت قیمت فاحش آن ها است. گاهی اوقات ممکن است برخی دلالان به کسانی که سر رشته ای از فرش ندارند، فرش تقلبی ماشینی را به عنوان فرش دستباف بفروشند.

گاهی اوقات نیز ممکن است فرش دستباف باشد اما به اندازه ای که فروشنده ادعا می کند، قیمت نداشته باشد. از همین رو بسیار مهم است تا بتوانید این نوع فرش ها را از هم تشخیص دهید.

فرش ماشینی چیست

فرش ماشینی با دستگاه های بزرگی که معمولا توسط کامپیوترها هدایت می شوند، بافته می شود. این نوع فرش ها، نقشه را به صورت کامپیوتری دریافت کرده و شروع به بافت می کنند. از مزیت های بافت فرش با این روش، می توان به سرعت بالای بافت آن اشاره کرد.

فرش ماشینی با الیاف مصنوعی مانند ابریشم مصنوعی، نایلون و پلی پروپیلن بافته می شود؛ از همین رو، هیچ ارزشی برای کلکسیونرها ندارد. عمر فرش های ماشینی عمدتا کوتاه است؛ اکثر آن ها حدود 20 سال یا کمتر عمر می کنند. در صورتی که شما فردی وسواسی باشید و حسابی از فرش خود نگهداری کنید، می توانید آن را تا چند دهه نیز در خانه خود داشته باشید.

فرش دستباف چیست

این نوع فرش بر روی دار قالی و توسط فرد یا افرادی که شغلشان قالی بافی است، بافته می شود. فرش دستباف به سبب آن که هر گره آن با دست زده می شود، بسیار با ارزش است. این نوع فرش از فرش ماشینی سنگین تر بوده و جذابیت بیشتری دارد. هرچند که این روزها فرش های ماشینی بسیار زیبایی به بازار عرضه می شود، اما با این حال طرح و نقش فرش دستباف، جلوه ای دیگر دارد.

برای بافت فرش دستباف از الیافی نظیر پشم، پنبه، کنف و ابریشم استفاده می شود. در این میان فرش ابریشمی از دیگر فرش های دستباف گران قیمت تر است. همان طور که در ابتدای مقاله نیز توضیح دادیم، فرش دستباف می تواند نسل به نسل در خاندان بچرخد و عمر بسیار طولانی خواهد داشت. هر چه فرش دستباف قدیمی تر باشد، ارزش آن بالاتر است.

حالا که فهمیدیم منظور از فرش دستباف و ماشینی چیست، بهتر است به بررسی تفاوت های بیشتر بپردازیم. در ادامه مقاله چند روش برای شناسایی فرش دستباف و ماشینی به شما آموزش داده ایم.

1. ظاهر و طرح

فرش های ماشینی به دلیل اینکه طرح توسط کامپیوتر به دستگاه ارائه می شود، طرح های متقارن و منظم دارند. در حالی که فرش های دستباف گاهی به صورت ذهنی بافت هستند؛ این یعنی بافنده قالی بدون اینکه نقشه ای رو به رویش گذاشته باشد، شروع به بافتن طرح ذهنی خود می کند. در چنین شرایطی تقارنی در کار نخواهد بود. حتی اگر برای یک فرش دستباف، نقشه متقارن طراحی شده باشد، باز هم به دلیل خطای انسانی، این تقارن ها به منظمی تقارن فرش های ماشینی نخواهد بود.

از طرف دیگر، نکته مهمی که ظاهر فرش ماشینی و دستباف را متفاوت می کند، الیاف آن ها است. الیاف مصنوعی نوعی براقیت خاص به فرش ماشینی می دهند. این در صورتی است که فرش های دستباف چون از رنگ های طبیعی و گیاهی برای رنگ کردن الیافشان استفاده شده است، کدرتر هستند.

• پشت فرش

اگر پشت یک فرش ماشینی و یک فرش دستباف را ملاحظه کنید، می بینید که فرش ماشینی گره های منظم تری دارد و پشت آن صاف و یک دست است و هیچگونه برآمدگی ندارد. در حالی که گره های فرش های دستباف، از لحاظ اندازه، تقارن و یکنواختی، با هم متفاوت بوده و اصلا شبیه هم نیستند. چون گره ها یکی پس از دیگری با دست زده می شوند و امکان هماهنگ کردن آن ها با هم وجود ندارد.

• ریشه ها

در فرش ماشینی، ریشه های فرش به صورت جداگانه از الیاف اصلی به دو لبه فرش دوخته می شود. در حالی که در فرش دستباف، ریشه ها در امتداد گره های اصلی فرش است و به آن ها متصل است؛ چرا که فرش از روی دار، بعد از پایان بافت بریده می شود و قسمتی از طناب دار به عنوان ریشه به فرش متصل می ماند.

• لبه های فرش

در فرش ماشینی، لبه ها با ماشین دوخت می خورد و از همین رو، دوخت ها بسیار منظم است. در صورتی که در فرش ماشینی لبه ها با دست دوخته می شوند و نظم ندارند و کاملا قابل تشخیص است.

• نقشه و طراحی

فرش های دستباف عموما توسط بومیان مناطق مختلف ایران مانند یزد، اصفهان، کرمانشاه، آذربایجان، خراسان و … بافته می شوند. هر کدام از این اقوام طرح های سنتی مخصوص به خود را دارند، برای مثال در فرش خراسانی، طرحواره درخت دیده می شود و فرش کرمانشاهی از رنگ قرمز بیشتر بهره می برند. این در حالی است که فرش های ماشینی با هر طرح و نقشی بافته می شوند و نقشه منحصر به فردی ندارند.

چرا باید از خدمات قالیشویی استفاده کرد

اولین دردسر در شستن قالی ها به وسیله شامپوی فرش، از بین نرفتن لکه های بسیار قوی است. گاهی اوقات لکه هایی مانند لکه لاک ناخن، خمیر بازی بچه ها، رنگ های مخصوص نقاشی و از این قبیل لکه های سرسخت روی فرش شماست که با شامپو فرش از بین نمی رود

در شهر تهران بیش از 100 شعبه قالیشویی وجود دارد. اما آیا همه این شعب قابل اعتماد هستند؟ مسلما خیر. یک قالیشویی معتبر حتما باید مجوز رسمی از اتحادیه قالیشویی شهر تهران داشته باشد. نکته طلایی این است که شما پیش از انتخاب یک قالیشویی حتما تحقیق کنید و توجه کنید که قالیشویی مد نظرتان مجوز اتحادیه را دارد یا خیر.